0-36 Ay Bebeklerde Uyku Düzeni

0-4 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Hamilelik 3 trimester dönemden oluşur. Harvey Karp’a göre bebeğin ilk 4 ayı 4. trimester dönemidir. Bu bakış açısına göre en erken doğan memeli insandır. Gelişimini tam tamamlamadan doğar bebek. Gelişimini tam tamamlaması doğum sırasındaki riskleri artıracak ve doğumu zorlaştıracağı için 9 ayda doğum gerçekleşir ama gelişim dış dünyada devam eder. Anne rahmini yeni terk etmiş, hayata uyum sağlamaya çalıştığı bu süreçte bebek yapay bir rahme ihtiyaç duyar hala. Hala anne karnındaki ortama ihtiyacı vardır. Hala anne karnındaki harekete, sese ve dokunuşlara ihtiyaç duyar. Yani anne karnındaki gibi kapsanmaya, salınımlara, sarılmaya, sıcaklığa, temasa… işte bu sebeplerden dolayı özellikle ilk 4 ay “kanguru bakımı” şeklinde bakım vermek öneriliyor. Kanguru yada sling kullanımı ile bebeğinizi “giyinin”. Yani 9 ay karnınızda taşıdığınız gibi, 4 ay da koynunuzda taşıyın. Bu dönmede bol bol ten teması yapın bebeğinizle. Bol bol emzirin. Bu dönemde bebek kendini anneden ayrı bir beden olarak görmez, anneyle bir hisseder kendini. Tıpkı annesinin karnındaymış gibi. Mahler kitabında bu dönemde bebeğin sarılarak korunmaya ihtiyacı olduğunu yazar. Bu yüzden bebeğin vücudunu farketmesi, vücudunun sınırlarını hissetmesi ve keşfedebilmesi için bol bol dokunmalara ihtiyaç duyar.

Bu dönemde en temel şey bebeğin ihtiyaçlarını hemen karşılamaktır. Yine en temel şey güven duygusu. Bebek ihtiyaçları hemen karşılandıkça, kucağa alındıkça, bol bol temas edildikçe “bu dünya güvenli bir yer, annemin kolları güvenli”, “ihtiyaçlarım karşılanıyor” duygusunu hissedecektir.

0-4 ay arasında alışkanlıklar yok ihtiyaçlar var. Bebek ne isterse onu yapacağız. “Aman kucağına alma”, “Bu çocuk kucağa alışmış”, “kucağında uyumaya alışırsa başka yerde uyumaz” diyenlere inat bol bol kucağınıza alın, sarılın, temasta bulunun. Alışkanlık yok, bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak esas olan. Bu açıdan ‘uyku’ya bakıldığında, bebeğiniz ihtiyaç duyduğunda ihtiyacı olduğu şekilde uyutun. Aman alışır demeyin. Emerek, hafif salınımlar, kucağınızda hafif hafif sallamalar (anne karnında harekete, salınıma ve hafif sallanmalara alışık olduğu için şu anda da buna ihtiyacı var). Ama tabiki aşırı sallamalarda, sarsmalardan bahsetmiyoruz burada.

Lohusa bir annenin bu dönemde fazlasıyla dinlenmeye ve uykuya ihtiyacı var. Bebeğiniz uyuduğunda sizde uyuyun. Bu kadar ten temasından bahsettik. Bu dönemde (güvenlik önemli!!!) bebeğinizle güvenlik tedbirlerini aldıktan sonra göğsünüzde ten temasıyla uyutabilirsiniz. Aynı yatakta yatmak bebeğin güvenliği açısından pek önerilmemekte ama gerekli güvenlik sağlanırsa anne ile bebek güvenli bir mesafede yan yana yatabilir. Bebeğin ihtiyaçlarının hemen karşılanması önemli olduğu için anne ve bebek yakın yataklarda yatabilir. Ama her bebek, her anne, her aile biricik ve özeldir. Bebek illa yatak odasında uyuyacak gibi kesin bir çizgi çizmemek, ailenin özelinde bakmak gerekir. Önemli olan bebeğin ihtiyaçlarının hızlı bir şekilde karşılanmasıdır.

Kendi deneyimimden söz edecek olursam hafif oturur bir halde (güvenlik tedbirleriyle) göğsümde uyudu bebeğim 4 ay boyunca çoğunlukla. Ten temasıyla, kokumla, sıcaklığımla, kalp atışımı hissederek. Tıpkı karnımda olduğu gibi. “Ya bu çocuk buna alışırsa” demedim. Çünkü daha öncede söylediğimiz gibi bu dönem alışkanlık yok ihtiyaçlar var. Alışkanlıklar 4 aydan sonra yavaş yavaş oluşmaya başlıyor. Yatağına yattığı anda uyanan bir bebeğim vardı. Çünkü bana ihtiyacı vardı. Gazlı bir bebekti. Ya kucağımda, yada elim sırtında uyudu. Bazen kucakta hafif sallamalar, salınımlarla, bazen emerek, bazen kendi, bazen piş pişlerle. Bazen de kış bebeği hava soğuk demeden taktım kanguruya ya da koydum pusetine çıktım yürüyüşe. Bol bol emzirdim, her fırsatta. Bol bol kucakladım, sarıldım. Bol bol ten teması. Yani 9 ay karnımda 4 ay koynumda taşıdım. Acele etmedim hiçbir şey için.

Yenidoğanın midesi küçücük. Sık sık emmeye, beslenmeye ihtiyacı var. Hızlı büyüme yaşadığı bu dönemde hem enerji ihtiyacı için, hem midesi küçücük olduğu için, hem de anne sütünün yağ ve protein içeriğinin diğer mememlilere daha düşük olması sebebiyle sindirimi kolay ve hızlı olduğu için bebeğinizi sık sık emzirin. Üstelik bebek sadece beslenme ihtiyacı için emmez. Anne kokusu, temas ihtiyacı, rahatlama, güven hissi için de ihtiyaç duyar emmeye. İşte bu noktada bebek gece gündüz sık sık uyanacaktır ve bu oldukça normal bir durumdur. Emziremeyen anneler de emzirme pozisyonunda, temas halinde bebeklerini besleyebilirler.

Yenidoğan bir bebek için uyku düzeni, uyku saati gibi şeyler söz konusu değildir. Düzensizliklerin dönemidir. Bu dönemde bebek 5 dakika da uyuyabilir 3 saatte. Bu dönemde bebek 3 kere de uyuyabilir 7 kerede. Tıpkı annesinin karnındayken olduğu gibi. Onun için yepyeni bir yerdir Dünya ve alışmak için zamana ihtiyacı var. Bir uyku düzeni kurmaya çalışmayın. Dönemin sonuna doğru uykular daha düzenlidir ama hala bir düzen beklemek yanlıştır.

Özellikle yenidoğanda gece gündüz ayrımı yoktur. Gece sık sık uyanabilir. Gündüz uzun uykular olabilir. Gece gündüz kavramı bu dönemin sonuna doğru yavaş yavaş gelişiyor. Anne sütü alan bebeklerin gece gündüz ayrımını daha kolay yapabileceği kaynaklarda söyleniyor. Çünkü annenin uykulu halinden, gece gündüz farkından ve uyku saatlerinden dolayı gece sütünde daha çok triptofan (uykuyu tetikleyen bir amino asit), uyku hormonu olarak bilinen melatonin ve mutluluk hormonu olarak bilinen seratonin bulunuyor.

Bebeğin anne karnında duyduğu seslere benzer seslere beyaz ses ‘white noise’ denir. Aslında içgüdüşel olarak bebeği sakinleştirirken yaptığımız “şşşşşş”, “pppiişşşş” sesleridir bu. Bu dönemde beyaz ses kullanılabilir.

Yine de bu dönemde uyku için yapılabilecek birşeyler var özellikle dönemin sonlarına doğru. Uyku rutinlerine ve gece uykusunun başlama saatine dikkat edilebilir. Ama şart değil. Uyku rutinleri bebeğin bir etkinlikten uykuya geçişini kolaylaştıracak bir geçiş süreci. Rutin ve düzen bebekler için güven vericidir. Bebeğinize uygun bir uyku rutini oluşturarak hep aynı şekilde uygulayabilirsiniz. Uyku öncesi rutinler banyo, masaj, beyaz gürültü, ninni, yarı kundak, emzirme (uykulardan önce olabildiğince aynı yerde ve sakin bir ortamda), ten teması gibi olabilir. Burada önemli olan hem sizi zorlamayacak, hem de bebeğe iyi gelecek rutinler oluşturmanız. Mesela benim bebeğim uyku önce banyo yaptığında uykusu açılıyordu ve her gün banyo rutini benim için zordu. Gündüz uyku rutinlerini daha kısa tutabilir ve gece gündüz farkını anlaması adına farklı rutinler uygulayabilirsiniz. Gece gündüz ayrımı için akşam saatlerinde evdeki hareketlilik azalabilir, ışıklar kısılabilir, daha az hareketli oyunlar oynanabilir. Gece uyanmalarında ışıklar çok açılmadan emzirilebilir.

Uyku eğitimi mi! Asla şimdi, bu dönemde değil. Bu dönemde düzeni, uykuyu çok kafaya takmamak lazım. Bunun için bol bol zamanınız olacak ama bu önemli zaman dilimi geri gelmeyecek. Bol bol dokunun, ten teması yapın, emzirin (emmiyorsa emzirme pozisyonunda besleyin), sarılın, koklayın ve tadını çıkarın.

4-6 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Dış dünyayala iletişimin yavaş yavaş arttığı Bu dönemde hala düzenli bir uykudan bahsedilmez. Uyku eğitimi için hala erken bir dönem çünkü uyku eğitimini 6 ay itibari ile öneriyoruz ama uyku saatlerinin ve uyku rutinlerinin düzenlenebileceği en iyi zaman bu dönem aslında.  Tam bir geçiş sürecidir. Bu dönemde bebek 3-4 kere gündüz uykusu uyuyabilir. Dönemin başında 4 gündüz uykusu dönemin sonuna doğru 3 gündüz uykusuna düşebilir. Gündüz uykuları yaklaşık 1-2 saat sürer. Bu dönemde uyku penceresi yani uyanık kalma süresi yani iki uyku arasında geçen süre yaklaşık 1,5-2,5 saattir. Bu uyku penceresi süreleri.  dönemin başından sonuda doğru yavaş yavaş artar. Yani dönemin başında yaklaşık 1,5 saat olan uyku penceresi 6. Aya doğru yaklaşık 2,5 saate çıkar. Ama tabiki her zaman söylediğimiz gibi her bebek özeldir.  Bu değerler ortalama değerlerdir ve annelere yol göstermek içindir. Bebeğinizin ritmini bebeğinizi, bebeğinizin sinyallerini ve uykularını gözlemleyerek en iyi siz bilebilirsiniz bu ortalama değerleri baz alarak. Artık 4-6 ay arasında gece gündüz ayırımı başlamıştır. Gece uyku süresi de 10-12 saattir. Bebeklerin her dönem olduğu gibi bu dönemde de sabahları 6-8 saatleri arasında uyanmaları ve gece uykusuna 7-9 saatleri arasında geçmeleri ideal olandır.

Bu dönemde uyku düzenlemesi ile ilgili yapılabilecek en iyi şey uyku rutinleridir. Uyku rutini her gün benzer saatlerde benzer uyku hazırlıkları yapılarak saat kavramı bizim gibi olmayan bebeklere uyku saatinin geldiğini anlatan bir ritüeldir.  Yine bu dönemde uykuya geçiş sırasında şşşş pat yöntemi kullanılabilir. Bu yöntem en yumuşak, bol bol ten teması ve ses teması sağlayan bir yöntemdir.  Bu yöntem şşşşş sesi çıkarılarak bebeğin sırtını hafifçe pişpişleme şeklinde yapılır. Buradaki şşşş sesleri aslında white noise dediğimiz beyaz seslere benzer ve bu sesler anne karnında bebeğin duyduğu seslere benzer sesler olduğu için bebeği rahatlatan, güven veren seslerdir. Kısacası 4-6 ay arası geçiş dönemi olsa dahi uyku düzenini oturtmak için en iyi dönem. Bu dönemde uyku eğitimi ve uyku düzeni kapsamında uyku rutinlerinizi kararlı ve düzeni bir şekilde uygulamanızı, uyku süreleri uyku pencereleri ve uyku sayılarını dikkate alarak bir uyku düzeni oluşturmanız ve destekli uyku alışkanlığı geliştirmemesi için şşş pat yöntemini kullanmanızı öneririm.

6-9 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Hızla büyümeye devam eden bebeğiniz artık daha hareketli ve algıları açık. Tam bir gözlemci. Gülücekler, agucuklarla keyifli bir dönem. Hareket kabiliyeti artarken, oturmadan emeklemek doğru hızla gelişen bebek aynı zamanda ilk diş ağrıları ile de başetmeye çalışmakta. Yeni hareketleri deneme heyacanındaki bebeğiniz sık sık bu yeni hareketleri deneyimlemek için uykuya direnç gösterecektir. Nesne ve kişi sürekliliğinin kazanıldığı dönemdir bu dönem. Nedir kişi ve nesne sürekliliği diyecek olursanız anlatalım. Yeni doğan bebek yaklaşık 6 ay civarına kadar egosantrik yani benmerkezci dönemde olduğu için bir nesne ile sadece nesneyi gördüğü zaman ilgilenir nesneyi görmediği zaman onun yok olduğunu düşünür ve ilgilenmeyi bırakır. Mesela bir oyuncağını gösterdiğinizde onunla ilgilenir, takip eder, tutmaya oynamaya çalışır. Siz o oyuncağı arkanıza sakladığınız zaman bebek onu aramaz ve ilgilenmez. Çünkü o görmüyorsa o nesne yoktur. 6 ay ve sonrasında yavaş yavaş bebek görmediği şeylerin de var olabileceğini anlamaya başlar. Biraz önce verdiğim örnekten devam edecek olursak oyuncağını arkanıza sakladığında oyuncağını aramaya başlar bulmaya çalışır. İşte bu nesne sürekliliğidir. Kişi sürekliliği bebeğin görmediği zaman da o kişinin var olduğunu bilmesidir. Kişi sürekliliği kazanmasına yardımcı olmak için bol bol cee-eee oyunu oynanabilir. Hatta uyku rutinleri arasına bile koyabilirsiniz bu oyunu. Bu oyun tam anlamıyla gelişimsel bir oyundur, tüm kültürlerde vardır ve kişi sürekliliğinin kazanılmasını sağlar. Kişi sürekliliği kazanılmasıyla birlikte ayrılık kaygıları da artar. Bu dönem aynı zamanda ek gıda telaşının başladığı bebek için yepyeni tadları deneyimlediği ve öğrendiği dönemdir. Ek gıdanın başlamasıyla bağırsak hareketlerinde de değişiklikler olur. Büyümenin ve öğrenmenin hızlı oluğu bu dönemde uykular tabi ki çok çok önemlidir. Ama 6-9 ay arası uykular sıklıkla bozulur ve uyku düzeni sıklıkla sekteye uğrar. Uyku ihtiyaçları ve uyku düzeni bu hızlı gelişme karşısında değişecektir. Uyku eğitimini 6 aydan önce önermiyoruz. 6 ay itibariyle uyku eğitimi verilebilir. 6-9 ay uyku eğitimi verilebilecek en ideal dönemdir ama bu dönem bir o kadar da uykuların sekteye uğrayacağı dönemdir. Ama şunu unutmamak gerekir. Uyku düzeni ve saatleri oturmuş, uyku eğitimi almış bir bebeğin uykuları sekteye uğrasa dahi tekrar düzene girmesi uykuları düzene oturmamış bir bebeğe göre çok daha kolaydır. Bebek düzeni bozulsa dahi eski düzenine çok daha kolay uyum sağlayabilir. Genelde 3 gündüz uykusuna ihtiyaç duyar bu dönemde bebek. Dönemin sonunda doğru gündüz uykuları 2 ye düşer. 3 uykudan 2 uykuya düşmesi için öğle uykusu ile gece uykusu arasındaki 3. Uykunun süresinin yavaş yavaş kısaltılması yöntemi kullanılabilir. 3 uykudan 2 uykuya geçişi kolaylaştıracak diğer yöntem ise uyku saatlerini günden güne yaklaşık 15 dakika ileriye almaktır. Uyku penceresi yani iki uyku arasında geçen zaman yaklaşık 2-3 saattir. Gündüz uykuları yaklaşık 1-2 saat gece uykuları yaklaşık 11-12 saattir. Bu dönemde bebek beslenme için geceleri daha az uyanmaya başlayacaktır. Bir bebek bu dönemde gece kesintisiz de uyuyabilir ama özellikle anne sütü alan bebekler 3-4 kez gece beslenmek için uyanabilir. Ama unutmamak lazım ki bebek her uyandığında sadece karnı aç olduğu için uyanmaz, karnı aç olduğu için emmek istemez. Aynı zamanda bebek anne ile temas, anneyi özleme gibi sebeplerden de uyanır. Güne 6-8 saatleri arasında başlayan bebeğin Gece uykularının yaklaşık 7-9 arasında başlamasını öneriyoruz. 7-9 arasında gece uykusuna başlayan bir bebek için “dream feeding” yani rüya öğünü yapılabilir. Rüya öğünü akşam 7-9 arasında uykuya geçen bir bebeğin yaklaşık gece 11-12 gibi yani o açlıktan uyanmadan hemen önce emzirilip yada beslenip uyanmadan uykusuna devam etmesi için yapılır. Bu gece boyunca 2-3 kez yapılabilir. Rüya öğününün amacı bebeğin açlıktan mı yoksa başka bir sebepten mi uyandığını anlamamızı sağlamaktır.

6-9 ay arasında her dönem de olduğu gibi uyku rutinleri yine çok önemlidir uyku düzeni ve uyku eğitimi için. Zaten uyku düzeni oturmamış, uyku rutinleri olmayan, uyku saatleri karışık bir bebeğin uyku eğitimi verilmemelidir. Beslenme, banyo, masaj, bez değiştirme, pijama giyme, iyi geceler dilekleri, uyku öpücükleri, ninni ışıkları ve sesleri azaltma gibi Uyku rutinleri arasına bu dönemde sakin oyunlar oynamak  ve uyku kitaplarını okumak girebilir. Uyku arkadaşı da verilebilir. Tabi ki bolbol cee-eee oynamayı da unutmayalım. Kundak kullanmayı bu dönemde bitirebilirsiniz ama white noise yani beyaz gürültü azalarak da olsa dönemde devam edebilir. Tutunma, ayağa kalkma, adım atma, emekleme gibi hareketleri öğrenen ve yeni deneyimleyen bebek uykularında uyanıp bu yepyeni heyecanlarını yapmak isteyebilir. Gece yatağında kalkıp ayakta duran bir bebek geriye nasıl hareket edeceğini bilemeyebilir. Gün içinde bu hareketleri sık sık tekrarlayarak, geri nasıl hareket edeceğinin egzersizlerini yaparak uykularının bölünmesi engelenebilir.

9-12 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Öncelikle şunu unutmuyoruz: Uyku uykunun mayası. ninni ler doğru söylemiş; uyusunda büyüsün diye. Düzenli uyku büyüme için vazgeçilmez. Eğer bu aylara kadar uyku düzeni oluşmamış ve bebeğiniz düzensiz saatlerde uyuyorsa bu durumu güçlü bir alışkanlık haline getirmek üzere. Bugüne kadar ayakta sallanmış, memede uyumuş, her uyandığında meme, emzik verilmişse bundan sonra çok daha güçlü bir alışkanlıkla bu desteklere ihtiyaç duyacak ve geceleri sık sık meme için uyanacaktır. 9-12 ay arasında bir bebek artık iyice hareketlenmeye başlamıştır. Emeklemeler hızlanmış, adım atmalar başlamıştır. Bu dönemde bebeğinizi yatağına yatırdığınızda kıpır kıpır hareket edecek, tutunup kalkacak ve adımlar atmaya çalışacaktır. Tüm bu hareketlilikler tabiki uykulara yansıyabilir ve uykular düzensizleşebilir. Ayrılık kaygılarının da yoğun yaşandığı bir dönemdir. 9-12 ay arası bir bebeğin gündüz 2 uykuya ihtiyacı var. 3 gündüz uykusu bu dönem için oldukça fazla. Yine bu dönemde gece ortalama 10-12 saat uyumalı bebek. Uyku süresi Toplamda da 14 saat olmalı. Gündüz uykuları yaklaşık 1,5-2 saat civarında olmalıdır. Gündüz uykuları en az 1 saat olmalıdır. Bebek 1 saatten daha kısa sürede uyanıyorsa yeniden uykuya geçmesini sağlamak gerekir. Gündüz kaliteli ve yeterli süre uyuyamayan bebeklerin gece çok sık uyandığını ve uykuya dalmakta güçlük çektiğini unutmayın. Bu yüzden gündüz uykuları çok önemli. Gündüz uykuları arasında geçen süre yani uyku periyodu yaklaşık 3 saat olmalı. Bu uyku periyodu gerçekten çok önemli. Uyku periyodunu geçiren bebek uykuya dalmakta güçlük çekiyor. Bu süre püf noktası. Uyku periyodunun diğer bir püf noktası sabah ilk uyku için daha az 2. Uyku için daha uzun olmasıdır. Yani bu dönem için yaklaşık 3 saat dediğimiz uyku periyodu sabah ilk uyku için yaklaşık 2 buçuk saat olabilirken 2. Uykuda 3 saat akşam uykusu için de 3 buçuk saat civarındadır.  Her çocuk farklıdır. Bu ortalama periyotlarını dikkate alıp çocuğunuzun periyodunu bulmanızı öneriyorum. Bir bebek bu dönemde gece kesintisiz uyuyabilir ama özellikle anne sütü alan bebekler 2-3 kez gece beslenmek için uyanabilir. Ama unutmamak lazım ki bebek her uyandığında sadece karnı aç olduğu için uyanmaz, karnı aç olduğu için emmek istemez. Aynı zamanda bebek anne ile temas, anneyi özleme gibi sebeplerden de uyanır. Güne 6-8 saatleri arasında başlayan bebeğin Gece uykularının yaklaşık 7-9 arasında başlamasını öneriyoruz. 7-9 arasında gece uykusuna başlayan bir bebek için “dream feeding” yani rüya öğünü yapılabilir. Rüya öğünü akşam 7-9 arasında uykuya geçen bir bebeğin yaklaşık gece 11-12 gibi yani o açlıktan uyanmadan hemen önce emzirilip yada beslenip uyanmadan uykusuna devam etmesi için yapılır. Bu gece boyunca 2-3 kez yapılabilir. Rüya öğününün amacı bebeğin açlıktan mı yoksa başka bir sebepten mi uyandığını anlamamızı sağlamaktır. Gece her uyandığında emzirmek yerine temasla sakinleştirmek, regüle etmek, ağlatmadan uyku eğitimi yöntemini tekrarlamak, sakinleştirmek, su vermek yeniden uykuya geçmesini kolaylaştırabilir. Uyku rutinleri daha önce bahsettiğimiz gibi ama eğer kullanılıyorsa white noise dediğimiz beyaz ses ve müzik bu dönemde kesilebilir. Bu dönemde diş, aşı, ayrılık kaygısı, yürümeye başlama gibi uykuyu etkileyen ciddi sorunlar görülebilir. Ama uyku düzeni oturmuş uyku eğitimi almış bir bebek çok daha kolay eski düzenine geri dönebilir.

12-18 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Hayatının bir yılını geride bırakan bir bebek için uyku düzeni hala çok önemli. 12-18 ay bebeklerde uyku tam bir geçiş süreci. Bu dönemdeki bir bebek için tam anlamıyla 2 uyku çok 1 uyku az . Ortalama 15-16 ay civarında tek uykuya düşüş süreci başlar. Ama bu süreci bazı bebekler çok daha erken bir dönemde yapabilirler. 13. Ay itibariyle tek uykuya düşen bebeklerde oldukça fazladır. Geçiş sürecinde bazı günler iki uyku bazı günler tek uyku yapacaktır. İki uyku yaptığı günlerde gece uykusuna geçişte direnç gösterecek, uyumak istemeyecek, uykuya geç dalacak, gece sık sık uyanacak ve sabah çok çok erken bir saatte güne başlayacaktır. 2 uyku yaptığı zamanlarda gündüz ihtiyacından çok uyuduğu için oldukça dinlenmiş ve enerji depolamış bir bebeğin gece sık sık uyanması beklenen bir durumdur. Tek uyku uyuduğu zamanlarda gece uykusuna erken geçmek isteyecektir. Ama uyku penceresi oldukça açık olduğu için ve hala daha çok uykuya ihtiyacı olduğu için gece uykusuna yorgun geçecek, yorgunluktan dolayı uykuya zor dalacak ve yine gece yorgunluktan dolayı sık sık uyancaktır. Bu dönemlerde yaşanan uyku sorunlarının büyük sebebi budur. Anneler bu dönemde eğer kurulu bir uyku düzenleri varsa düzenlerinin bozulduğuna yönelik kaygılanabilirler ama bu dönemde bu sorunlar gayet normaldir. Bazı bebekler iki uykudan tek uykuya düşme sürecinde birinci uykuyu atlayarak ikinci uykuyu erken yapma eğilimindeyken bazı bebekler ise birinci uykuyu biraz geç bir saatte yaparak ikinci uykuya direnç gösterebilir. Bu dönemi sağlıklı yürütebilmek için ilk uykuya direnme, gece sık sık uyanma, güne çok erken başlamayada gece uyanıp bir-iki saat ayakta kalma gibi uyku azalmasına yönelik sinyaller ortaya çıktığında gündüz ilk uyku saatti birkaç günde bir 15-20 dakika ileriye alarak birinci uykuyu yavaş yavaş öğlen uykusu olacak şekilde ileriye kaydırmak gerekiyor. Bununla parelel olarak ikinci uykuyu da en geç 5-5 buçukta bitecek şekilde ve kısacık bir uyku, siesta olacak şekilde günü planlamak ve bebeğin adım adım bu yeni uyku düzenine uyum sağlaması sağlanabilir. Bu geçiş sürecinin sonunda tek uykuya düşüş süreci tamamlanacaktır. Bu dönemde uyku penceresi yani uyanık kalma süresi 4-5 saat aralığında olabilir. Tek uykuya düştüğünde 2-2 buçuk saat kadar uyuyabilir ve öğle uykusu 12-13 gibi başlayabilir. Gece uykusu 10-11 saat olacaktır. Uyku rutinleri gelişim dönemine uygun halde revize edilebilir. 12-18 ay arası bebekler artık çok daha hareketli oldukları için uyku güvenliği tekrar gündeme gelmektedir. Bu dönemde bebeklerin çoğunun yürüdükleri, ayağa kalktıkları, tırmandıkları unutulmamalı ve uyku ortamının buna göre revize edilmesi gerekir. Eğer bir bebek hala anne babasının odasında yatıyorsa bu dönemde oda ayırma gündeme gelebilir. Oda ayırma sürecini her ailenin kendi dinamiğinde değerlendirmek gerekir ama genel olarak oda ayırma sürecinde aşamalı bir plan izlemek en sağlıklısıdır. Önce odasında bol bol vakit geçirme, oyun oynama, daha sonra gündüz uykularını odasında yapma, bebek sürece alıştığında gece uykularında da artık odasında geçme adımları izlenebilir. Gece uykularında odasına geçtiğinde anne yada temel bakım veren kişi bir süre çocuğa eşlik edebilir. Bu dönemde bir bebek artık gece beslenmesine ihtiyaç duymadan bütün gece uyuyabilir. Ama tabiki şunu unutmamak gerekir. Anne sütü alan bir bebek sadece karnı acıktığı için uyanmaz. Gece emzirmeyi kesmediğimiz sürece bu uyanmalar devam edebilir. Bu sebeple hala anne sütü alan bir bebeğin gece 1-2 kere uyanması devam edebilir. Bir yaş itibariyle kayı gıdaya tam anlamıyla geçiş yapılır. Bu sebeple akşam yemeğini uykudan 1-2 saat önce yemelidir. 12-18 ay arasında bir bebek hala destekli uyumaya ve uyku sorunları yaşamaya devam ediyorsa desteksiz uykuya geçmesine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

18-36 Ay Arası Bebeklerde Uyku Düzeni

Bebekliğin bittiği çocukluğun başladığı döneme hoşgeldiniz. Emekleme, ek gıda, yürüme gibi pek çok beceriyi edinmiş bebeği yepyeni beceriler bekliyor bu dönemde. Tuvalet eğitimi, memeden kesme, ayrışma süreçleri başta olmak üzere hayatında pek çok şey olacak. 24 ay itibariyle ayrışma bireyleşme süreçleri başlar, bebeklik biter çocukluk başlar, oral dönem biter anal dönem başlar, duyusal- motor dönemi biter işlem öncesi dönem başlar ve anneden ayrı bir birey olmayı, bağımsızlaşmayı deneyimlemeye başlar. Tüm bunlar olurken “2 yaş sendromu” karşımıza çıkar. Bu sürece bir sendrom olarak bakmak yerine gelişimsel ve sağlıklı bir süreç olarak görmeyi tercih ediyorum. Hayırların, inatlaşmaların, öfke nöbetlerinin hakimiyetinde geçecek bir süre bizi bekliyor. Bu davranışları sayesinde bağımsızlaşmayı ve bireyselliği deneyimlemeye çalışıyor aslında çocuk. Bu sebeple bu süreçte sağlıklı sınırlar, kararlı ve tutarlı davranılması önemli yere sahip çocuğun bu süreci sağlıklı atlatabilmesi için.

18 ay itibariyle gündüz uykuları artık tek bir uykuya düşmüştür. Tek bir öğle uykusu olarak 36 aya kadar devam edecektir. Fakat bireysel farklılıkların olduğunu unutmamak gerekir. Daha erken yada daha geç bir dönemde öğle uykularını bırakabilir bir çocuk. 18 ay itibariyle öğle uykularının süresi 2-2 buçuk saatken dönemin sonuna doğru 1 saatlere kadar düşebilir. Diğer dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de bir çocuğun 8 gibi güne başlamasını öneriyoruz. Akşam uykusuna da 21-21:30 gibi geçmesi gerekiyor. Gece 10-11 saatlik bir uykuya ihtiyaçları vardır. Gündüz uykularını artık ihtiyacı olmadığında yine önceki dönemlerde olduğu gibi bazı sinyaller vermeye başlayacaktır. Bu sinyallerin “2 yaş sendromu” sebepli inatlaşmalar sonucu mu ortaya çıktığını yoksa gerçekten artık öğle uykusuna ihtiyacı olmadığının sinyallerimi olduğu iyi değerlendirilmelidir. Eğer öğle uykusu yaptığında gece geç yatıyor, öğle uykusuna dalmakta güçlük çekiyor, öğle uykuları iyice kısaldı, öğle uykusunu çok daha geç saatlerde yapmaya başladı, öğle uykusu uyumadığında uykusuzluktan kaynaklı yorgunluk, huzursuzluk yaşamıyorsa öğle uykularına artık ihtiyacı olmadığı şeklinde yorumlanabilir. Bu dönemde özellikle inatlaşma davranışınında bir getirisi olarak uykulara direnç ortaya çıkabilir. Her dönem olduğu gibi bu dönemde de uyku rutinlerinin önemi bu açıdan büyüktür. Tabiki uyku rutinlerinin döneme göre revize edilmesi gerekir. Uyku öncesinde sakin oyunlar, oyuncak toplama, pijama giyme, diş fırçalama, günün değerlendirilmesi, gelecek ile ilgili dilekler dualar, kitap okuma, masal anlatma gibi rutinler kullanılabilir. Uyku rutinlerinde çocuğa da seçme şansı tanınabilir “hangi kitabı okuyalım”, “hangi masalı dinlemek istersin”, “hangi pijamanı giymek istersin” gibi. Uyku öncesinde ve gün içinde anne baba ile yeteri kadar oyun oynaması da önemlidir. Bu dönemde çoğu çocuğun hayatında ekran da vardır. Ekran süresini sınırlı tutmak, bu konda da sağlıklı sınırlar çizmek çok önemlidir ve uykudan en az 1-2 saat öncesinde günlük ekran süresinin tamamen bitmesi gerekmektedir. Uyku rutinlerinde ekranı önermiyorum. Hala anne babasının odasında- yatağında uyuyan bir çocuğun ayrışma bireyleşme süreçlerinin sağlıklı geçirilmesi için artık oda-yatak ayrıma süreçleri tamamlanmalıdır. Tabiki aile dinamiklerini ve özel durumları göz önünde tutarak. Bu dönemin bir diğer gelişimsel süreçleri de korkuların kaygıların ortaya çıkmasıdır. Çocuklar bu dönemde geceleri hayali şeylerden, anne babasından ayrılacağından, yalnız kalmaktan korkabilirler. Anne baba bu korkuların gelişimsel olarak normal olduğunu bilerek, etiketlemeden, dalga geçmeden çocuğun korkularını, kaygılarını anlayarak ve sakinleştirerek süreci sağlıklı yürütebilirler. 2 yaş itibariyle çocukların uykusu artık bir yetişkinin uyku fizyolojisine çok benzer hale gelmiştir. Rüyalar, kabuslar ve gece terörü yine bu dönemde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.