Çocuklarda Sorumluluk

SORUMSUZ ÇOCUK YOKTUR!

“Bu çocuk çok sorumsuz”, “verilen görevleri tamamlayamıyor”, “ben söylemeden ödevlerini yapmıyor”, “okulda sürekli bir şeylerini unutuyor-kaybediyor”, “çok dağınık, kıyafetini bile toplamıyor” gibi ifadeler çocuklarının sorumluluk almadığını düşünen anne babalarda sıklıkla duyulan cümlelerdir.

Sorumsuz çocuğun sorumlusu kimdir? Sorumsuz çocuk yoktur. Sorumluluk verilmemiş çocuk vardır. Sorumluluk almayı öğrenmemiş çocuk vardır. Anne babalar çocuklarının çok küçük olduğu için henüz sorumluluk alma yaşında olmadığına yönelik yanlış bir düşünce içine girebilirler. Sorumluluk büyüyünce ya da hemen öğrenilebilecek bir beceri değildir. Küçük yaşlardan itibaren çocuklara yaşı ve gelişim dönemine göre yapabileceği sorumluluklar verilmelidir. Unutulmamalıdır ki her yaşta çocuğun yapabileceği ve başarabileceği bir sorumluluk vardır.

Sorumluluk; çocuğun gelişim düzeyine, yaşına, cinsiyetine, kişisel özelliklerine uygun görevleri yerine getirmesidir. Sorumluluk temel bir yaşam becerisidir. Sorumluluk almayı öğrenmek yetişkinliğe hazırlıktır. Bu tanımdan hareketle her türlü ihtiyacı anne baba tarafından karşılanan çocuk sorumluluk almamaya başlar. Anne baba çocuğu her ihtiyacını karşılayarak aslında çocuğun çok küçük olduğunu, henüz kendi ihtiyacını gideremeyeceğini düşünebilir. Aslında bu şeklide davranan anne baba çocuğa “sen beceremezsin” mesajını vermektedir. Yani anne baba en temel olarak çocuğun özgüvenini zedelemekte ve gelişim dönemine özgü alması gereken sorumlulukları almayan-alamayan çocuk yetiştirmektedir.

İlkokul dönemine kadar daha çok küçük olduğu düşüncesiyle her ihtiyacı karşılanan, neyi nasıl yapacağı sürekli kendisine hatırlatılan, gelişim dönemine yönelik sorumlulukları alması sağlanmayan çocuk okula başladığında büyük bir bocalama yaşamaktadır. Çünkü bir anda okul sorumluluklarını yapması beklenmektedir kendisinden. Bu beklenti hem kendisine sorumluluk almayı öğretmeyen anne babadan hem de okul ve öğretmendendir. Ödevini anne babası hatırlatmadan hatta birkaç kez ödevi yapmasına yönelik uyarılmadan ödev yapmayan çocuk anne babası tarafından sorumsuz olmakla suçlanır. Unutulmamalıdır ki sorumluluk bir anda öğrenilmez. Daha yaşamın ilk yıllarında itibaren çocukların bu bilinci öğrenmesi sağlanmalıdır.

Sorumluluk Nasıl Gelişir?

• Çocuğa gelişim dönemine uygun sorumluluklar verilip desteklenmelidir. Daha çok küçük diye düşünmeden yaşına uygun görevlerle başarı duygusunu yaşaması sağlanarak özgüven verilmeli ve desteklenmelidir.
• Küçük yaşlarda kendisi ile ilgili kas becerilerinin de uygun olacağı görevler verilebilir (yemek yeme, üstünü giyme gibi).
• Sorumluluk konusunda anne baba model olmalıdır.
• Verilen sorumluluğa yönelik anne babanın kararlı ve sabırlı olması gerekir.
• Çocuğun yapabileceklerini yapmasına fırsat verilmelidir.
• Çocuğun başarıyla üstesinden geldiği sorumluluklara yönelik olumlu geribildirim verilmelidir.
• Ne yapmamasını değil ne yapmasını söylemek küçük bir ipucu!
• Anne babanın çocuğun hangi yaşta neyi yapabildiği ne yapamadığına yönelik bilgi sahibi olması gerekmektedir.
• İşi ya da görevi basamaklara bölerek sorumluluk verilmelidir. Sorumluluk aşama aşama kazandırılmalıdır.
• Anne babanın mükemmeliyetçi olmaması önemli.

Henüz küçük, yapamaz diye korunan ve her ihtiyacı karşılanarak sorumluluk almayı öğrenmemiş bir çocuk yetiştirmek mi?

Yoksa

Kendine güvenen, bağımsız ve ayakları üzerinde durabilen sorumluluk sahibi bir çocuk yetiştirmek mi?