Okul Fobisi

“Okula gitmek istemiyorum”, “Okuldan nefret ediyorum”, “Karnım ağrıyor/ ateşim var/ midem bulanıyor/ bu sabah kendimi iyi hissetmiyorum/ sanırım çok hastayım okula gitmesem olur mu?” gibi ve bunlara benzer ifadeler bazı anne ve babalar için çok tanıdık ve adeta kabus haline gelmiş cümlelerdir. Bu ve benzeri cümleler sıklıkla ve genelde her sabah tekrarlanıyorsa, her sabah okula ağlama krizleriyle gidiliyorsa, türlü bahanelerle okula gitme geciktiriliyorsa “okul fobisi” konusunda anne babalarda bir soru işareti belirmelidir. Okul fobisine müdahale edilmez tedbir alınmazsa kronik hale gelecek okul reddini, akademik başarısızlıklara bile neden olabilecektir.

Okul fobisinin sebeplerini önce ev ortamında değerlendirmek gerekir. Evde her dediği yapılan, kuralları ve sınırları olmayan, sosyal beceri kazanmamış, sorumluluk verilmemiş ve paylaşmayı öğrenmemiş çocuklar okul ortamına uyum sağlayamayacaktır. Benzer şekilde anneye aşırı bağımlı ve yine annenin çocuğa aşırı bağımlı ve korumacı olduğu bir tutumda yetişen çocukta okula uyum konusunda başarı gösteremeyecek ve bu duygular okul fobisine dönüşecektir.

Okul fobisinin pek çok sebebi vardır. Mükemmeliyetçi kişilik yapısı, yüksek beklentiler, özgüven eksikliği, sorumluluk almak istememe, kurallara uymak istemem, yeni kardeşin doğması, sosyal beceri eksikliği, bağımlı kişilik yapısı, yakın dönemde yaşanan taşınma, bir yakınının ölümü, anne baba çatışmaları ya da boşanma, çok sık karşılaşılan akran zorbalığı, kötü okul iklimi, çok sert ya da çok duyarsız öğretmen tutumları, ihmal ve istismar, okul ve öğretmen değişikliği, okulun uygun olmayan fiziksel yapısı, okul servisinde yaşanan olumsuz olaylar, okuldan uzun süre uzak kalma, çok sık devamsızlık yapma gibi daha pek çok sebep okul fobisine neden olabilmektedir.

Okul fobisi genelde okul öncesi eğitimde ve 1. sınıfta ortaya çıkar fakat daha ileriki sınıflarda da bu fobinin yaşanma ihtimali vardır. Kız ve erkek çocuklarda görülme oranı aynıdır. 

AİLELERE ÖNERİLER:

• Okul fobisinin nedenleri araştırılarak bu nedenler üzerinde durulmalı ve olumsuz durumlar düzeltilmeye çalışılmalıdır.
• Okul fobisi yaşayan çocuğun fiziksel yakınmaları ve davranışlarını aileler pekiştirmektedir ve çocuğun okula gitmeye direnme süreleri artmaktadır. Bu sebeple tepkilerine ve fiziksel yakınmalarına karşı çocuk okula tam vaktinde götürülmelidir.
• Fiziksel yakınmaların gerçek olmadıklarından emin olduktan sonra bu yakınmalar pekiştirilmelidir.
• Devamsızlığa kesinlikle izin verilmemelidir. Çünkü okul fobisi bir kısır döngüdür. Çocuk okula fobisi yaşadıkça devamsızlık yapacak, devamsızlık yaptıkça okula gitme isteği daha azalacaktır. Devamsızlık engellenerek kısır döngü kırılmaya çalışılmalıdır.
• Okul aile işbirliği önemlidir.
• Okulda güven ortamı oluşturulmalıdır.
• Okul fobisi annenin çocuğa aşırı bağımlılığından kaynaklandığı durumlarda, annenin duygularına ve davranışlarına karşı özeleştiri yapmalıdır.
• Okul gitme konusunda ikna için uzun uzun konuşarak ikna etmek genelde çözümle sonuçlanmayacak ve çocuk anne babayı ikna edecektir. Bu konuda anne babanın empatik bir tutumla birlikte net ve tutarlı bir tavır sergilemelidir.
• Kurallara alışık olmayan, sorumluluk almayan çocuklar için ev ortamında da bazı değişiklikler yapılmalıdır. Kurallar ve sınırlar evde de olmalıdır. Çocuğa ev ortamında ve sosyal hayatta da sorumluluklar verilmelidir.
• Sosyal iletişim becerilerini artırmaya yönelik etkinlikler yapılmalıdır. Akran iletişim kuvvetlendirilmelidir.
• Okula kademeli olarak alıştırma yöntemi seçilebilir. Anne babalar önce sınıfın kapsında, sonra bahçede şeklinde kademeli olarak okuldan uzaklaşmalıdır.
• Cezalandırmadan, eleştirmeden, yargılamadan soruna çözüm bulunmalıdır.
• Kronik hale gelmiş okul fobisinde bir uzmana başvurulmadır.